Gepubliceerd op 15 september 2025 om 09h21
Door Damien Malvetti

Belgische bedrijven scoren onvoldoende op duurzame mobiliteit

Voor het eerst brengt HR-dienstverlener Securex de resultaten van de mobiliteitsindex, ontwikkeld als instrument voor bedrijven om gemakkelijk te bepalen hoe duurzaam hun mobiliteitsaanpak is. Belgische bedrijven halen een gemiddelde score van 3,73, waarbij 10 staat voor het behalen van de doelstellingen. Bedrijven in Brussel scoren het best (5,05), gevolgd door Vlaamse bedrijven (3,7) en Waalse bedrijven (3,2).

Securex ontwikkelde in 2024 de mobiliteitsindex samen met Vias, het kennisinstituut voor mobiliteit en verkeersveiligheid, en met ondersteuning van de FOD Mobiliteit. De mobiliteitsindex is een gemakkelijk hanteerbaar instrument voor bedrijven dat in één cijfer samenvat hoe ver ze nog afstaan van de regionale mobiliteitsdoelstellingen. Op basis van de gegevens heeft Securex voor het eerst de gedetailleerde berekening gemaakt voor 19.626 bedrijven in ons land.

Belangrijke kloof tussen Brusselse en Waalse of Vlaamse bedrijven

De gemiddelde indexscore van bedrijven in België bedraagt 3,73. Vlaamse bedrijven bevinden zich rond het gemiddelde (3,7), terwijl Brusselse bedrijven een pak hoger scoren met 5,05. Waalse bedrijven klokken af op een gemiddelde score van 3,2: zij staan momenteel dus nog het verst van het behalen van de regionale doelstellingen voor duurzame mobiliteit.

Drie op de vier Belgische bedrijven (76%) scoren momenteel minder dan 5. In Vlaanderen gaat het om 76,4% en in Wallonië behalen meer dan 82% van de bedrijven een score onder 5. Brussel doet het beter, maar ook daar behaalt meer dan de helft van de bedrijven (57,9%) minder dan 5.

Toch zouden de regionale doelstellingen een haalbare kaart kunnen zijn. Vandaag behaalt 1 bedrijf op 8 in België een score van 10 of hoger. Maar om de transitie naar duurzame mobiliteit te versnellen zullen structurele maatregelen nodig zijn om de bedrijven te ondersteunen.

“Om hun score te verbeteren, kunnen bedrijven inzetten op elektrificatie, de overstap naar duurzame vervoersmiddelen (modal shift) maken, of het aantal verplaatsingen verminderen. Deze drie pijlers zijn evenwaardig en aanpasbaar aan de specifieke context van elk bedrijf,” legt Sien Van Overloop, Research Associate bij Securex, uit. “Overheidsinvesteringen in gepaste infrastructuur zijn echter een absolute voorwaarde voor succes: bedrijven kunnen dit niet alleen.”

Algemeen scoren bedrijven in en rond gebieden met een hoge urbanisatiegraad beter: In Vlaanderen zien bijvoorbeeld hogere scores voor Oostende (5,84), Gent (5,53) en Antwerpen (5,42). In Wallonië zijn de koplopers Namen (4,37) en Verviers (4,26). In Brussel vinden we de hoogste scores: Saint-Gilles haalt de allerhoogste score (6,42), gevolgd door Etterbeek (6,16) en Brussel Centrum (5,83).

Deze hogere scores zijn voornamelijk te verklaren door betere infrastructuur die in deze gebieden aanwezig is (fietsinfrastructuur en/of dichtheid van openbaar vervoernetwerk).

Regionale verschillen weerspiegeld in modaliteiten

De verschillen tussen de regio’s benadrukken het belang van investeringen in de juiste infrastructuur. Fietsgebruik, openbaar vervoer en de vergroening van het wagenpark blijven de belangrijkste werkpunten.

De toegankelijkheid en densiteit van het openbaar vervoernetwerk in Brussel vertaalt zich in een groot gebruik ervan: bijna een kwart (23,4%) van de verplaatsingen in een gemiddeld bedrijf in Brussel gebeurt met het openbaar vervoer. In Vlaamse en Waalse bedrijven ligt dat gemiddelde veel lager op respectievelijk 2,8% en 2,5%.

Vlaanderen springt er dan weer positief uit op het vlak van fietsen: In een doorsnee Vlaams bedrijf gebeurt 10% van de woon-werkverplaatsingen met de fiets, meer dan dubbel zoveel als in Brussel (4,1%) en bijna 7 keer zoveel als in Wallonië (1,5%).

De vergroening van het wagenpark blijft een uitdaging voor alle regio’s. Hoewel er steeds meer elektrische bedrijfswagens worden aangeschaft, blijft het aandeel verplaatsingen met verbrandingsmotoren hoog. In een doorsnee Belgisch bedrijf gebeurt 13,9% van het woon-werkverkeer met een bedrijfswagen. 62,6% van die verplaatsingen gebeuren nog steeds op een verbrandingsmotor, tegenover 13,3% die met volledig elektrische wagens gebeuren, en 24,1% met hybride wagens.

Geïntegreerde aanpak en overheidsondersteuning zijn cruciaal

“Duurzame mobiliteit is geen kwestie van één enkele oplossing, maar van een evenwichtige combinatie van initiatieven,” stelt Sien Van Overloop. “De score van een bedrijf op duurzame mobiliteit is sterk afhankelijk van de regio waarin het opereert. Net daarin zit de sterkte van deze index, die verschillende pijlers in kaart brengt. In de ene regio zal het makkelijker zijn om als bedrijf bepaalde veranderingen door te voeren, omdat er bijvoorbeeld een sterk openbaar vervoersnet aanwezig is, terwijl het in andere regio’s sneller verbetering kan komen door in te zetten op vermindering van verplaatsingen.”

Woon-werkverkeer heeft een grote impact op zowel milieu als verkeersveiligheid”, benadrukt Annelies Develtere, onderzoeksmanager bij Vias Institute. “Om een concrete modal shift te realiseren, moeten we duurzame alternatieven aantrekkelijker maken, en daarvoor zijn gerichte investeringen in de juiste infrastructuur noodzakelijk. Recent onderzoek naar fiets- en voetgangersverplaatsingen wijst op enkele aandachtspunten: de opkomst van elektrisch fietsen met een grote diversiteit aan types, het lage veiligheidsgevoel van actieve weggebruikers in het verkeer, en het cruciale belang van veilig infrastructuur, zeker bij hoge snelheden, kruispunten en oversteekplaatsen.”

Over de Mobiliteitsindex

Hoe duurzaam zijn Belgische bedrijven in hun woon-werkverkeer? Securex lanceert een nieuwe mobiliteitsindex die dat haarfijn in kaart brengt. De index vat in één cijfer samen hoe goed een bedrijf of regio scoort ten opzichte van de klimaat- en mobiliteitsdoelstellingen van ons land.

Eén score, drie pijlers. De index rust op drie belangrijke pijlers:

Elektrificatie van het wagenpark: hoeveel bedrijfswagens zijn elektrisch?
Modal shift: Het verschuiven naar duurzame vervoersmodi, zoals trein, fiets, deelmobiliteit.
Minder verplaatsingen: hoeveel wordt er thuis of op afstand gewerkt?

Deze drie elementen bepalen samen hoe duurzaam het woon-werkverkeer is. In België zijn er federale doelstellingen rond elektrificatie van bedrijfswagens. Voor de modal shift hebben de drie regio’s – Vlaanderen, Brussel en Wallonië – elk hun eigen vervoersplan en streefdoelen bepaald. Voor telewerk bestaan nog geen formele doelstellingen, maar gezien verminderen van verplaatsingen de 3de pijler is in het breder verhaal van duurzame mobiliteit werd dit expliciet meegenomen in de index.

Al deze doelstellingen werden samengebracht in één wetenschappelijk onderbouwd model. Aan elke vervoerswijze is een CO₂-uitstoot gekoppeld gebaseerd op de volledige levenscyclus (van productie tot afbraak). Het model berekent vervolgens hoeveel CO₂ uitstoot er zou zijn als een bedrijf perfect de doelstellingen volgt. Dat is het ijkpunt: het referentiekader waarmee de realiteit van bedrijven wordt vergeleken.

Vervolgens wordt voor elk bedrijf de reële verdeling van woon-werkverplaatsingen gekoppeld aan dezelfde CO₂ waarden. Een bedrijf dat met zijn mobiliteitsmix een even lage of lagere CO₂-uitstoot haalt dan de benchmark, krijgt een indexscore van 10 of hoger. Hoe groter de kloof met de doelstellingen, hoe lager de score.

Een belangrijk voordeel van deze aanpak is de flexibiliteit: bedrijven hoeven niet exact dezelfde mobiliteitsmix te hebben als de vooropgestelde doelstellingen. Als er bijvoorbeeld geen openbaar vervoer beschikbaar is, kan een bedrijf hetzelfde resultaat bereiken door meer telewerk toe te laten en/of fietsgebruik te stimuleren. Op die manier houdt de index rekening met de realiteit van bedrijven, terwijl ze toch objectief meet of de beleidsdoelen haalbaar zijn.

Een fictief voorbeeld Een Vlaamse KMO heeft tien werknemers. 20% van de woon-werkverplaatsingen gebeuren met de fiets, 80% met de wagen. De mobiliteitsindex voor deze KMO is 3,7 en ligt daarmee een stuk onder de vooropgestelde score van 10. Afhankelijk van de context van het bedrijf en de werknemers zijn er verschillende pistes om de score gevoelig te verhogen. Wanneer het bedrijf geen mogelijkheid heeft tot openbaar vervoer omwille van de ligging kan er misschien gekeken worden richting fietsleasing. Tegenwoordig is er een fiets voor elk type gebruiker: van de sportieve gebruiker die iets verdere afstanden moet overbruggen, tot de ouder die eerste de kinderen op school gaat afzetten en dus eerder gebaat is bij een bakfiets. Wanneer twee werknemers in deze KMO overschakelen van de wagen naar de fiets en deze ook consequent gebruiken dan evolueert de score van dit bedrijf naar 7,3. Een andere mogelijkheid is het structureel organiseren van telewerkdagen. Indien elke werknemer in deze KMO één dag per week van thuis werkt, bedraagt de mobiliteitsscore 6,9. Het implementeren van beide maatregelen leidt tot een score van 9,7. Met andere woorden: in dit verhaal zijn er geen ‘one size fits all’ maatregelen. Daarom is het van groot belang om de werknemers te betrekken, zodat de goed bedoelde maatregelen hun doel niet missen. Het implementeren van beide maatregelen leidt tot een score van 9,7. Met andere woorden: in dit verhaal zijn er geen ‘one size fits all’ maatregelen. Daarom is het van groot belang om de werknemers te betrekken, zodat de goed bedoelde maatregelen hun doel niet missen.

Over het onderzoek

De mobiliteitsindex steunt op gegevens waar Securex als sociaal secretariaat rechtstreeks over beschikt. Voor dit onderzoek werd de mobiliteitsindex berekend van 19.626 bedrijven die samen 207.184 werknemers tewerk stellen. Om tot een representatieve score voor België werd een wegingsfactor toegepast voor de regio’s (Brussel, Vlaanderen en Wallonië). Voor het berekenen van de mobiliteitsindex werd enerzijds informatieve data gebruikt (bijvoorbeeld wanneer een werknemer geen vergoeding ontvangt voor woon-werkverkeer), en anderzijds gegevens uit de loonverwerking. Omdat vergoedingen gekoppeld zijn aan de gekozen vervoerswijze (fietsvergoeding, kilometervergoeding auto, abonnementen openbaar vervoer, …), kan de verdeling van woon-werkverplaatsingen per bedrijf zeer nauwkeurig in kaart worden gebracht. Deze aanpak maakt het mogelijk om over een volledig jaar en tot op dagniveau zicht te krijgen op hoe werknemers zich verplaatsen, wat de mobiliteitsindex een uniek en betrouwbaar karakter geeft.

Damien Malvetti, redacteur van dit artikel

Damien Malvetti is opgeleid als journalist en gepassioneerd door wagens, technologie en mobiliteit. Hij is verantwoordelijk voor de redactionele inhoud van link2fleet en beschikt over een uitgebreide kennis van de fleet-sector en elektrische mobiliteit.

Dit artikel gaat over: News